CZY GMINA MOŻE BUDOWAĆ PRZYŁĄCZA KANALIZACYJNE PO PRYWATNYCH POSESJACH? PRZYŁĄCZE KANALIZACYJNE W KONTEKŚCIE ART. 124 USTAWY O GOSPODARCE NIERUCHOMOŚCIAMI I SŁUŻEBNOŚCI PRZESYŁU Z ART. 3051 KODEKSU CYWILNEGO.

Tytułowe pytanie wpłynęło do kancelarii od jednej z gmin, która otrzymała informację od zarządcy drogi publicznej, iż nie ma technicznej możliwości poprowadzenia kanalizacji do niektórych nieruchomości prywatnych bezpośrednio z drogi do granicy każdej z prywatnych nieruchomości, ale możliwym jest przyłącznie takich działek do sieci kanalizacyjnej pośrednio, poprzez działki sąsiednie. Gmina rozważała więc, czy w jaki sposób uzasadnić wkroczenie na teren prywatny w celu wybudowania przezeń przyłączy kanalizacyjnych do sąsiednich gruntów prywatnych.

Odpowiedź: Nie istnieje przepis wprost zezwalający na budowę przyłączy kanalizacyjnych lub sieci kanalizacyjnej na gruntach nie będących własnością gminy. Gmina może jednak uzyskać tytuł prawny do nieruchomości prywatnej na kilka sposobów.

Podany stan faktyczny można rozpatrywać na gruncie kilku ustaw – ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, ustawy o gospodarce nieruchomościami i przepisami Kodeksu cywilnego. Należy zwrócić uwagę, że odpowiedź na postawione pytanie jest zależna od szczegółów sprawy. Status prawny przyłączy jest dosyć skomplikowany, więc ewentualne rozwiązania zostaną przedstawione dosyć ogólnie, poprzez zarysowanie najbardziej interesujących instytucji prawnych. Problemy dotyczą przede wszystkim kwestii właścicielskich gruntów (zarówno nieruchomości prywatnych do których zostały poprowadzone przyłącza, jak i tych nieruchomości, które w założeniu maja być podłączone do sieci za pośrednictwem przyłącza umiejscowionego na prywatnym gruncie sąsiednim) i przyłączy kanalizacyjnych, oraz uznania kiedy przyłącze kanalizacyjne należy zakwalifikować jako sieć kanalizacyjną.

Zagadnienia wstępne na gruncie ustawy zaopatrzeniowej

Ustawą szczególną regulującą stan faktyczny postawiony w pytaniu, a którą należy uznać za punkt wyjścia w analizie, jest ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (dalej: ustawa zaopatrzeniowa)

Jak stanowi art. 3 ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków jest zadaniem własnym gminy. Gmina na gruncie ustawy definiowana jest oznacza również związek międzygminny i porozumienie międzygminne (art. 2 pkt 1). Ustawa posługuje się głównie pojęciem przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego, przez które rozumie się przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2024 r. poz. 236), jeżeli prowadzi działalność gospodarczą w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę lub zbiorowego odprowadzania ścieków, oraz gminne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, prowadzące tego rodzaju działalność. Czyli ilekroć w tej opinii będzie mowa o gminie należy przez to rozumieć również przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne należące do niej i odwrotnie.

Zgodnie z art. 2 pkt 5 ustawy zaopatrzeniowej przyłącze kanalizacyjne jest to odcinek przewodu łączącego wewnętrzną instalację kanalizacyjną w nieruchomości odbiorcy usług z siecią kanalizacyjną, za pierwszą studzienką, licząc od strony budynku, a w przypadku jej braku do granicy nieruchomości gruntowej. Wyróżniono w ten sposób dwa rodzaje stanów faktycznych, w zależności czy na nieruchomości przyłączanej znajduje się studzienka kanalizacyjna. Jeżeli jej nie ma, to przyłączem jest odcinek pomiędzy wewnętrzną instalacją kanalizacyjną a granicą nieruchomości gruntowej.

Jeżeli jednak na nieruchomości znajduje się studzienka, to Sąd Najwyższy w uchwale siódemkowej o mocy zasady prawnej, doprecyzował, że jest to „przewód łączący wewnętrzną instalację kanalizacyjną zakończoną studzienką w nieruchomości odbiorcy usług z siecią kanalizacyjną, na odcinku od studzienki do sieci kanalizacyjnej” [1]. „Z uzasadnienia uchwały wynika, iż Sąd uznaje samą studzienkę za element (zakończenie) instalacji wewnętrznej, co zresztą wynika z brzmienia § 122 WarunkiTechR. Następnie od studzienki biegnie przyłącze, które kończy się wraz z włączeniem do sieci kanalizacyjnej, niezależnie od tego, gdzie znajduje się granica przyłączanej nieruchomości.”[2]. W tym miejscu należy zaznaczyć, iż przytoczona uchwała ma ogromne znaczenie dla rozpatrywanego pytania i będzie się wielokrotnie pojawiała w dalszej części wywodu.

Ta definicja przyłącza kanalizacyjnego jest istotna z punktu widzenia art. 15 zaopatrzeniowej Zgodnie z ust. 2 tego przepisu realizację budowy przyłączy do sieci oraz studni wodomierzowej, pomieszczenia przewidzianego do lokalizacji wodomierza głównego i urządzenia pomiarowego zapewnia na własny koszt osoba ubiegająca się o przyłączenie nieruchomości do sieci. Czyli to na właścicielu przyłączanej nieruchomości ciążą obowiązki budowy na własny koszt:

To również właściciel nieruchomości pozostaje właścicielem przyłącza, które sam wybudował.

Biorąc pod uwagę definicję przyłącza kanalizacyjnego, to na właścicielu gruntu, na którym nie ma studzienki kanalizacyjnej ciąży obowiązek zbudowania na swój koszt przyłączenia do granicy nieruchomości, a na właścicielu gruntu, na którym znajduje się studzienka kanalizacyjna obowiązek ten istnieje na odcinku do studzienki.

Art. 31 ustawy zaopatrzeniowej stanowi podstawę do zawarcia umowy odpłatnego przekazania na rzecz gminy urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych, które zostały wybudowane z własnych środków przez jednostki. Jednak wyłączone z tego przepisu są przyłącza kanalizacyjne, z uwagi na definicję urządzenia kanalizacyjnego z art. 2 pkt 14 uz.z.w., który stanowi, iż urządzeniami kanalizacyjnymi są sieci kanalizacyjne, wyloty urządzeń kanalizacyjnych służących do wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi oraz urządzenia podczyszczające i oczyszczające ścieki oraz przepompownie ścieków. Czyli w tej definicji nie mieści się przyłącze kanalizacyjne.

Jak wynika z analizy wymienionych przepisów ustawy o zaopatrzeniu, ustawodawca wyraźnie rozgranicza obowiązek budowy i ponoszenia kosztów przyłączy kanalizacyjnych między gminę a właściciela nieruchomości, który chce się przyłączyć do sieci według dosyć sztywnych granic. Jednocześnie nie przewiduje odstępstwa od tych zasad.

Należy jednak zwrócić uwagę, że jeżeli stan faktyczny wygląda w ten sposób, że gdyby gminie udało się uzyskać tytuł prawny do budowy kanalizacji na jednej nieruchomości (nazwijmy ją A), do której mają prowadzić rury kanalizacyjne z sąsiadujących z nią nieruchomości B i C, do których nie ma możliwości bezpośredniego poprowadzenia kanalizacji z gruntów gminnych, to wtedy na gruncie A nie zostanie wybudowane przyłącze kanalizacyjne (a dokładniej – nie tylko przyłącze kanalizacyjne), lecz sieć kanalizacyjna – ponieważ przyłącze kanalizacyjne działki B lub C nie może łączyć się z innym przyłączem kanalizacyjnym działki A. Zgodnie z definicją przyłącza kanalizacyjnego, łączy ono instalację kanalizacyjną odbiorcy usługi z siecią kanalizacyjną. Wobec tego, gmina na gruncie A będzie dążyła do wybudowania sieci kanalizacyjnej, do której będą poprowadzone przyłącza kanalizacyjne z działki B, C oraz A (przyłącze z działki A będzie najczęściej najkrótsze).

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne jest obowiązane zapewnić budowę urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych, ustalonych przez gminę w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, w zakresie uzgodnionym w wieloletnim planie rozwoju i modernizacji, o którym mowa w art. 21 ust. 1. Oznacza to, że zgodnie z przytoczoną wcześniej definicją urządzeń kanalizacyjnych, gmina ma obowiązek budowania sieci kanalizacyjnej – oczywiście na nieruchomościach do których ma tytuł prawny.

Kluczową kwestią jest więc uzyskanie tytułu prawnego do działki A, co można uczynić na kilka sposobów – decyzją administracyjną na podstawie ustawy o gospodarce nieruchomościami, instytucjami prawa rzeczowego, poprzez ustalenie służebności przesyłu bądź użytkowania, a także umowami obligacyjnymi. W praktyce najbardziej zalecane jest zastosowanie art. 124 ustawy o gospodarce nieruchomościami albo służebności przesyłu. Z tego względu tym dwóm instytucjom zostanie poświęcona dalsza część tekstu, przy czym zakres ich opisów został skrócony na potrzeby odpowiedzi na postawione pytanie.

W tym miejscu należy wskazać, że zdecydowanie najgorszym sposobem pozyskania prawa do gruntu prywatnego jest zawarcie obligacyjnej umowy nienazwanej w ramach art. 3531 k.c., czyli zasady swobody umów. Umowa obligacyjna będzie wywierała skutki wyłącznie między stronami umowy – jeżeli zmieni się właściciel nieruchomości (np. poprzez jej sprzedaż lub śmierć właściciela), to umowa nie będzie wiązała jego następcy prawnego.

Art. 124 ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Na gruncie ustawy o gospodarce nieruchomościami (dalej: u.g.n.) należy zwrócić uwagę na art. 124. Zgodnie z ust. 1 starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, może ograniczyć, w drodze decyzji, sposób korzystania z nieruchomości przez udzielenie zezwolenia na zakładanie i przeprowadzenie na nieruchomości ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania lub dystrybucji płynów, pary, gazów i energii elektrycznej oraz urządzeń łączności publicznej i sygnalizacji, a także innych podziemnych, naziemnych lub nadziemnych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń, jeżeli właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości nie wyraża na to zgody. Ograniczenie to następuje zgodnie z planem miejscowym, a w przypadku braku planu, zgodnie z decyzją o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. Czyli starosta na mocy decyzji administracyjnej nadać przedsiębiorcy/gminie prawo do korzystania z gruntu prywatnego nawet wbrew woli właściciela tego gruntu.

Na wstępie należy wskazać, że jest to przepis szczególny, o charakterze wywłaszczeniowym, ingerujący w konstytucyjne prawo własności, którego nie należy interpretować rozszerzająco, tzn. niedopuszczalnym jest „formułowanie jakichkolwiek innych przesłanek umożliwiających albo wykluczających zastosowanie ograniczenia, o jakim mowa w tym przepisie.”[3]. „Przepis dotyczy wyłącznie zakładania i przeprowadzania przez teren nieruchomości wymienionych w nim ciągów, przewodów i urządzeń, a nie dotyczy ich konserwacji czy usuwania awarii, czego dotyczy art. 124b u.g.n. Może dotyczyć rozbudowy, jeśli obejmuje ona np. budowę nowych odcinków przewodów lub nowych urządzeń. Można uznać, że dotyczy ich przebudowy, ale w takim zakresie, w jakim przekracza ona zwykłe prace konserwatorskie, bieżące remonty czy usuwanie awarii (por. wyrok WSA w Poznaniu z 7.02.2018 r., IV SA/Po 1102/17, LEX nr 2458357). Zdaniem WSA w Łodzi zarówno cel uregulowania zawartego w art. 124 ust. 1 u.g.n., jak i jego usytuowanie w ustawie wskazują, że bez znaczenia pozostaje, czy prowadzone prace mają stanowić budowę nowej infrastruktury, czy też przebudowę infrastruktury już istniejącej (por. wyrok z 29.11.2018 r., II SA/Łd 540/18, LEX nr 2597646).”[4]

„Ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości w sposób określony w art. 124 ust. 1 u.g.n. możliwe jest przy łącznym spełnieniu następujących przesłanek:

Brak spełniania chociażby jednej ze wskazanych przesłanek obliguje organ orzekający w sprawie ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości do wydania decyzji odmownej.

Z punktu widzenia potrzeb niniejszej opinii należy wskazać, że nie jest celem publicznym wykonanie przyłącza kanalizacyjnego do tylko jednej działki, ponieważ ma ono charakter celu indywidualnego. „Realizacja przyłącza wodociągowego i kanalizacyjnego do sieci kanalizacyjnej i wodociągowej, wyłącznie do jednego budynku i do tego budowanego pod wynajem, nie stanowi celu publicznego o jakim mowa w ustawie o gospodarce nieruchomościami”[6]. Jednak wybudowanie na gruncie sieci kanalizacyjnej, dzięki której możliwe będzie podłączenie większej ilości działek już celem publicznym będzie[7].

Efekt zastosowania instytucji ustanowionej w art. 124 u.g.n. jest podobny, chociaż nietożsamy z utworzeniem służebności przesyłu. „Służebność jest ograniczonym prawem rzeczowym ustanawianym w trybie przewidzianym przepisami prawa cywilnego zaś zezwolenie ograniczające sposób korzystania z nieruchomości jest rodzajem wywłaszczenia. Oba te tytuły prawne łączy jednak to, że na ich podstawie określony podmiot może korzystać z nieruchomości niebędącej jego własnością. Uzyskanie jednego z tych tytułów wyłącza potrzebę uzyskiwania drugiego. Jeżeli przedstawiona przez potencjalnego inwestora propozycja zawarcia umowy ustanowienia służebności nie doprowadziła do zawarcia umowy powstaje potrzeba uzyskania decyzji zezwalającej na zajęcie nieruchomości, gdyż rokowania mające na celu zrealizowanie inwestycji na cudzym gruncie nie doprowadziły do oczekiwanego skutku.”

Służebność przesyłu

Art. 49 Kodeksu cywilnego (dalej: k.c.) dotyczy urządzeń przesyłowych, definiowanych w § 1 tego przepisu jako urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa. Zgodnie zaś z § 2 osoba, która poniosła koszty budowy urządzeń, o których mowa w § 1, i jest ich właścicielem, może żądać, aby przedsiębiorca, który przyłączył urządzenia do swojej sieci, nabył ich własność za odpowiednim wynagrodzeniem, chyba że w umowie strony postanowiły inaczej. Z żądaniem przeniesienia własności tych urządzeń może wystąpić także przedsiębiorca. Jak stwierdził SN we wspomnianej uchwale siódemkowej „uprawnione jest założenie, zgodnie z którym art. 15 ust. 2 ustawy o zaopatrzeniu (jako lex specialis) wyłącza możliwość skorzystania z roszczenia na podstawie art. 49 § 2 k.c. (jako lex generalis), ale nie wyłącza zastosowania art. 49 § 1 k.c. Przyłącze jest bowiem urządzeniem służącym do odprowadzania cieczy (ścieków), o których mowa w tym ostatnim przepisie.”[8].

SN wyjaśnia również, iż „odnosząc się z kolei do statusu prawnorzeczowego odcinków przewodu zlokalizowanych poza granicami nieruchomości obiorcy usług (ubiegającego się o przyłączenie do sieci), Sąd Najwyższy […] nie wyklucza możliwości przekształcenia przyłącza w sieć, jeżeli przedsiębiorstwo kanalizacyjne nabędzie posiadanie tego „odcinka przewodu”. Uzasadnione jest zatem przyjęcie poglądu […] zgodnie z którym „przyłącze jest odrębną rzeczą ruchomą, która wchodzi w skład sieci”. Wówczas podłączenie przyłącza do sieci pozwala zerwać z zasadą superficies solo cedit w odniesieniu do całego odcinka przewodu, łączącego konkretną instalację kanalizacyjną w nieruchomości odbiorcy usług z siecią kanalizacyjną. Do zastosowania art. 49 § 1 k.c. wystarczający jest sam fakt połączenia urządzeń z urządzeniami przedsiębiorstwa sieciowego […]. Jednocześnie, przyłączenie urządzenia do sieci nie rozstrzyga o statusie własnościowym przyłączanych urządzeń […]. Wspomniane połączenie skutkuje powstaniem odrębnej od nieruchomości gruntowej (której częścią składową byłoby takie urządzenia stosownie do art. 191 k.c.) rzeczy ruchomej, o własności której rozstrzyga art. 49 § 2 k.c. […] Do zerwania z zasadą superficies solo cedit dochodzi z chwilą przyłączenia urządzeń przesyłowych do sieci przedsiębiorstwa sieciowego. Zatem przyłącze rozciągające się przez inne nieruchomości (nienależące do osoby ubiegającej się o przyłączenie do sieci) na odcinku od granicy przyłączanej nieruchomości do sieci kanalizacyjnej stanowi – po przyłączeniu do sieci – własność tej osoby, a nie własność właścicieli nieruchomości, przez które przebiega przewód.”[9]

Ustalenie, iż do przyłączy kanalizacyjnych ma zastosowanie art. 49 § 1 k.c. otwiera drogę do rozważenia kwestii ustanowienia służebności przesyłu, o której mowa w art. 3051 i nast. k.c.

Zgodnie z treścią art. 305 1 k.c. nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

Służebność przesyłu może powstać dwojako – poprzez dobrowolną i zgodną umowę między właścicielem nieruchomości (bądź użytkownikiem wieczystym) a przedsiębiorcą oraz, w wypadku gdy jedna z tych stron nie wyraża zgody na zawarcie umowy, poprzez orzeczenie sądu, o czym traktuje art. 3052 k.c. „W literaturze i orzecznictwie przyjmuje się jednolicie, że za przedsiębiorcę w rozumieniu art. 3051 i 3052 k.c., będącego jednocześnie przedsiębiorcą wodno-kanalizacyjnym zgodnie z art. 2 pkt 4 u.z.z.w., można uznać gminę, jeżeli prowadzi działalność w zakresie zbiorowego zaopatrywania w wodę lub zbiorowego odprowadzania ścieków przez gminne jednostki organizacyjne albo urząd gminy”[10]. Do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych (art. 3054 k.c.).

Jeżeli chodzi o treść służebności przesyłu, to sprowadza się ona do tego, że przedsiębiorca pozyskuje uprawnienia do korzystania z cudzej nieruchomości. „Służebność przesyłu jest służebnością czynną. Jej ustanowienie upoważnia przedsiębiorcę do określonych działań na nieruchomości obciążonej, a ich cel ma być podporządkowany utrzymaniu we właściwym stanie technicznym urządzeń niezbędnych do wykonywania działalności gospodarczej polegającej na dostarczaniu odbiorcom energii, płynów, lub świadczeniu usług polegających na odbiorze ścieków i zapewnieniu łączności. W praktyce oznacza to upoważnienie do wejścia przez przedsiębiorcę na obciążony grunt, zajęcia go na czas budowy urządzeń, ich trwałego osadzenia na nim, a następnie upoważnienie do wchodzenia na grunt w celu podejmowania czynności niezbędnych do utrzymania, konserwacji, remontu, modernizacji, dozoru oraz usunięcia awarii. Powierzchnia nieruchomości zajęta pod służebność powinna więc zabezpieczać potrzeby eksploatowania urządzeń przez przedsiębiorcę przesyłowego, zapewniając możliwość prawidłowego korzystania z nich, ale także, ich konserwacji, remontu, modernizacji, dozoru czy usuwania awarii. Te okoliczności winien brać pod uwagę sąd ustanawiając służebność przesyłu.”[11]. „W zakresie urządzeń jeszcze nieistniejących treść służebności stanowi prawo do ich budowy, a także wstępu na cudzą nieruchomość w tym celu. Prawo do rozbudowy urządzeń przesyłowych, jeżeli nie zostało zastrzeżone przy powstaniu służebności, nie stanowi treści służebności w przypadku, gdy rozbudowa urządzeń przesyłowych wiąże się ze zmianą rodzaju czy właściwości urządzeń określonych w umowie o ustanowienie służebności przesyłu. O ile nie zostało to zastrzeżone przy powstaniu służebności, nie stanowi treści służebności prawo do zmiany przebiegu urządzeń przesyłowych.”[12].

Służebność przesyłu może mieć charakter odpłatny albo nieodpłatny. W dużej mierze jest to zależne od sposobu, w który powstała. Jeżeli została ona ustanowiona orzeczeniem sądu, to zgodnie z art. 3052 k.c. za ustanowioną nieruchomość należy się odpowiednie wynagrodzenie. „[…] określenie wysokości i rodzaju wynagrodzenia jest elementem koniecznym orzeczenia kształtującego, a ustanowienie służebności i obciążenie obowiązkiem zapłaty wynagrodzenia musi nastąpić jednocześnie”[13]. Jeżeli służebność jest ustanowiona w drodze umowy między przedsiębiorcą a właścicielem nieruchomości (lub użytkownikiem wieczystym), to może mieć ona charakter zarówno odpłatny jak i nieodpłatny.

„Wynagrodzenie za służebność przesyłu ma dwojakiego rodzaju charakter: nie tylko przysługuje za samo ustanowienie służebności, niezależnie od tego, czy właściciel nieruchomości doznał szkody, lecz także ma charakter odszkodowawczy, a zatem pokrywa uszczerbki majątkowe i niemajątkowe doznane przez właściciela nieruchomości w związku z ustanowioną służebnością. Kompensowane uszczerbki mogą dotyczyć zarówno momentu budowy, jaki i utrzymywania urządzeń na nieruchomości. Powyższa teza prowadzi w konsekwencji do wniosku, że w większości przypadków zapłata wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu czyni niezasadnym wystąpienie z roszczeniem odszkodowawczym za szkodę związaną z posadowieniem i istnieniem urządzeń na nieruchomości, o ile doznany uszczerbek jest bezpośrednim i typowym skutkiem ustanowienia służebności przesyłu. Jedynie w szczególnych okolicznościach osobie poszkodowanej przysługiwałoby roszczenie o naprawienie szkody w oparciu o deliktową podstawę odpowiedzialności, gdy doznany uszczerbek majątkowy nie należy do typowych konsekwencji budowy czy istnienia urządzeń przesyłowych na cudzej nieruchomości (np. co do szkody doznanej w związku z awarią urządzeń), a ponadto w zakresie uszczerbków doznanych poza pasem służebności.”[14]

Bardziej pożądanym jest ustanowienie służebności w trybie umownym, w formie aktu notarialnego (art. 245 k.c.). Oświadczenia woli obu podmiotów nie muszą być składane jednocześnie i w tym samym miejscu. W przypadku gdy nieruchomość jest przedmiotem współwłasności, to do powstania służebności konieczna jest zgoda wszystkich właścicieli (jest to czynność przekraczająca zwykły zarząd nad nieruchomością). Wpis do księgi wieczystej jest nieobowiązkowy i ma charakter deklaratoryjny. Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych nie działa przeciwko służebnościom przesyłu (art. 7 pkt 5 ustawy o księgach wieczystych i hipotece – dalej u.k.w.h.). Ujawnione w księdze wieczystej prawa osobiste i roszczenia nie korzystają ze skuteczności względem służebności przesyłu nabytej przez czynność prawną po ich ujawnieniu (art. 17 u.k.w.h.)

Konkluzja

Dzięki uzyskaniu prawa do nieruchomości, na której gmina poprowadzi sieć kanalizacyjną do granic nieruchomości gruntów, dla których inaczej byłoby to niemożliwe właściciele tych gruntów będą mogli poprowadzić swoje przyłącza kanalizacyjne do sieci znajdującej się na granicy gruntu swojego sąsiada.

Podstawa prawna:

– Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym

– Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 z późn. zm.).

– Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 344 z późn. zm.).

odprowadzaniu ścieków (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 757).

– Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1984).

[1] Uchwała SN(7) z 22.06.2017 r., III SZP 2/16, OSNP 2018, nr 1, poz. 10.

[2] P. Michalski (red.), Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Komentarz, Warszawa 2022, komentarz do art. 2

[3] Wyrok WSA w Białymstoku z 22.03.2018 r., II SA/Bk 933/17, LEX nr 2470523.

[4] E. Bończak-Kucharczyk [w:] Ustawa o gospodarce nieruchomościami. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2024, art. 124.

[5] Wyrok WSA w Poznaniu z 18.04.2024 r., II SA/Po 81/24, LEX nr 3711502.

[6] Wyrok NSA z 22.03.2005 r., OSK 1288/04, LEX nr 189216.

[7] Vide. wyrok WSA w Gliwicach z 14.03.2024 r., II SA/Gl 1772/23, LEX nr 3700538.

[8] Uchwała SN(7) z 22.06.2017 r., III SZP 2/16, OSNP 2018, nr 1, poz. 10.

[9] Tamże.

[10] Uchwała SN z 13.04.2017 r., III CZP 3/17, OSNC 2017, nr 11, poz. 127.

[11] Postanowienie SN z 8.02.2023 r., II CSKP 1240/22, LEX nr 3526738.

[12] M. Balwicka-Szczyrba [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. A. Sylwestrzak, LEX/el. 2024, art. 305(1).

[13] Postanowienie SN z 18.04.2012 r., V CSK 190/11, LEX nr 1212828.

[14] M. Balwicka-Szczyrba [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. A. Sylwestrzak, LEX/el. 2024, art. 305(1).